Sejm ustanowił 2024 rokiem: Marka Hłaski, arcybiskupa Antoniego Baraniaka, Romualda Traugutta, Wincentego Witosa, Kazimierza Wierzyńskiego, Melchiora Wańkowicza, Rodziny Ulmów, Zygmunta Miłkowskiego i Polskich Olimpijczyków. Patroni wybrani przez Senat to: Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Wincenty Witos oraz Władysław Zamoyski. Rok 2024 będzie także Rokiem Edukacji Ekonomicznej.
120 lat temu, 1 stycznia 1904 r., we wsi Sebastianowo w Wielkopolsce urodził się Antoni Baraniak, od 1933 r. sekretarz prymasa Polski Augusta Hlonda, a po jego śmierci - prymasa Stefana Wyszyńskiego. W 1951 r. papież Pius XII mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej. W nocy z 25 na 26 września 1953 r. został aresztowany przez komunistyczną bezpiekę. Do lipca 1955 r. był wielokrotnie brutalnie przesłuchiwany. Po odzyskaniu wolności, w 1957 r. kapłan został nominowany metropolitą poznańskim. Zmarł 13 sierpnia 1977 r.
„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w 120. rocznicę urodzin księdza arcybiskupa Antoniego Baraniaka - metropolity poznańskiego, salezjanina, niezłomnego obrońcy wiary katolickiej, Kościoła i Polski wobec prześladowań komunistycznych, jednego z przywódców pokojowych zmagań Polaków o niepodległość, ogłasza rok 2024 Rokiem Arcybiskupa Antoniego Baraniaka” - głosi uchwała Sejmu z 28 lipca 2023 r.
100 lat temu, 11 stycznia 1924 r. Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, której autorem był premier i minister skarbu Władysław Grabski. W ciągu niemal dwóch lat funkcjonowania rządu Grabskiego udało się ustabilizować walutę, zwalczyć hiperinflację i doprowadzić do uporządkowania systemu bankowego.
W celu uczczenia tej rocznicy, stulecia wprowadzenia polskiego złotego, stulecia powstania Banku Polskiego i Banku Gospodarstwa Krajowego oraz stulecia wydania powieści edukacyjnej dla młodzieży Janusza Korczaka „Bankructwo Małego Dżeka”, Senat ustanowił rok 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej. „Kierując się słowami Władysława Grabskiego: ‘Edukacja ekonomiczna stanowi fundament dobrobytu narodowego i osobistego’, chcemy wzmocnić dążenia świata ekonomii i edukacji do podmiotowej obecności edukacji ekonomicznej w polskim życiu społecznym, gospodarczym i politycznym” - głosi uchwała przyjęta przez senatorów 7 września 2023 r.
90 lat temu, 14 stycznia 1934 r. urodził się Marek Hłasko, jeden z najsłynniejszych polskich powojennych pisarzy, autor m.in. „Pięknych dwudziestoletnich”, „Nawróconego w Jaffie”, „Wszyscy byli odwróceni” i „Sowy, córki piekarza”.
„Marek Hłasko był pisarzem, który potrafił nasycić banalne motywy i tematy zaczerpnięte z potocznego życia głęboką treścią egzystencjalną. Dzięki temu Jego twórczość ma wymowę uniwersalną. Swą bezkompromisowością, także wobec komunistycznej rzeczywistości, przyciągał do siebie pokolenia młodych ludzi z różnych zakątków świata” - stwierdza uchwała Sejmu ustanawiająca rok 2024 Rokiem Marka Hłaski.
150 lat temu, 21 stycznia 1874 r., w Wierzchosławicach koło Tarnowa urodził się Wincenty Witos, przywódca ruchu ludowego, trzykrotny premier II RP, między innymi w kluczowym momencie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r., po II wojnie światowej moralny symbol sprzeciwu wobec wprowadzenia rządów komunistycznych. W 1922 r. odznaczony został Orderem Orła Białego.
„Polityczne motto swoich działań Wincenty Witos zawarł w słowach: „Kiedy nie było Polski niepodległej - dążyć do niej, gdy przyszła - pracować dla niej, a gdy była w potrzebie - bronić jej”. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. włączył Wincentego Witosa w poczet Ojców Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” - głosi uchwała Sejmu RP z 28 lipca 2023 r. ustanawiająca rok 2024 Rokiem Wincentego Witosa. Uchwałę ustanawiającą rok Wincentego Witosa przyjął także Senat.
200 lat temu, 23 marca 1824 r. w Saracei na Podolu, urodził się Zygmunt Fortunat Miłkowski, znany pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż, Powstaniec Styczniowy, pisarz, działacz niepodległościowy, twórca idei obrony czynnej i skarbu narodowego, twórca Ligi Polskiej oraz jeden ze współtwórców ruchu narodowej demokracji. Pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż napisał 80 powieści.
„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dwusetną rocznicę urodzin Zygmunta Miłkowskiego - Jeża, żołnierza i pisarza, wytrwałego działacza niepodległościowego, twórcy idei obrony czynnej i skarbu narodowego, ustanawia rok 2024 Rokiem Zygmunta Miłkowskiego” - głosi tekst uchwały przyjętej przez Sejm 28 lipca 2023 r.
W uchwale dotyczącej rodziny Ulmów wskazano, że w roku 2024 przypada 80. rocznica zamordowania rodziny w Markowej na Podkarpaciu przez żandarmerię niemiecką za ukrywanie Żydów z rodzin Goldmanów, Didnerów i Grünfeldów. Zaznaczono, że Ulmowie są symbolem tych wszystkich, którzy oddali życie za pomoc prześladowanym przez Niemców Żydom.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2016 r. otwarto w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów. W 2023 r. rodzina została beatyfikowana.
100 lat temu, 27 lipca 1924 r., na VIII Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu, drużyna kolarzy torowych w składzie: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk zdobyła srebrny medal. Tego samego dnia brąz w konkursie skoków przez przeszkody wywalczył Adam Królikiewicz na koniu Picador. Były to pierwsze medale olimpijskie w dziejach polskiego sportu. W kolejnych dekadach w 23 letnich i 24 zimowych igrzyskach olimpijskich wystąpiło łącznie 3 012 polskich sportowców, którzy zdobyli 321 medali: 79 złotych, 96 srebrnych i 146 brązowych. „W uznaniu zasług i wyjątkowego znaczenia występów polskich sportowców na igrzyskach olimpijskich, w stulecie zdobycia pierwszego medalu olimpijskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza rok 2024 Rokiem Polskich Olimpijczyków” - zapisano w uchwale z 28 lipca 2023 r.
120 lat temu, 4 sierpnia 1904 r., w Małoszycach pod Ostrowcem Świętokrzyskim urodził się Witold Gombrowicz, prozaik, dramaturg, eseista, autor „Ferdydurke”, „Transatlantyku”, „Iwony, księżniczki Burgunda” oraz „Dzienników”.
Senat RP ustanowił rok 2024 Rokiem Witolda Gombrowicza. „Witold Gombrowicz należy dziś nie tylko do najważniejszych twórców rodzimej literatury, ale pozostaje również jednym z czołowych inspiratorów współczesnej europejskiej myśli filozoficznej, społecznej i artystycznej. Jego dorobek od dziesięcioleci stanowi wizytówkę nowoczesnej polskiej kultury, jej uniwersalnego wymiaru i awangardowego potencjału” - podkreślono w uchwale Senatu przyjętej 7 września 2023 r.
160 lat temu, 5 sierpnia 1864 r., u stóp warszawskiej Cytadeli Rosjanie dokonali egzekucji dyktatora Powstania Styczniowego Romualda Traugutta oraz trzech innych przywódców zrywu – Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego. Egzekucję obserwował trzydziestotysięczny tłum.
„W uznaniu zasług niezłomnego dyktatora Powstania Styczniowego dla Polski Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2024 Rokiem Romualda Traugutta” - głosi uchwała Sejmu RP z 28 lipca 2023 r.
20 lat temu, 14 sierpnia 2004 r., w Krakowie zmarł laureat literackiego Nobla z 1980 r., poeta, prozaik i eseista Czesław Miłosz, autor m.in. „Zniewolonego umysłu”, „Rodzinnej Europy”, „Pieska przydrożnego”, i „Traktatu moralnego”.
„Jego dzieło to jedno z najbardziej znaczących zjawisk światowej literatury. O wadze twórczości Czesława Miłosza świadczą nagrody, wśród nich Nagroda Nobla w dziedzinie literatury przyznana w 1980 roku, oraz najwyższe polskie odznaczenie – Order Orła Białego. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o szczególnym znaczeniu jego dorobku twórczego dla dziedzictwa narodowego i światowego, ogłasza rok 2024 Rokiem Czesława Miłosza” - głosi uchwała Senatu z 7 września 2023 r.
125 lat temu, 27 sierpnia 1899 r., w Drohobyczu urodził się Kazimierz Wierzyński - poeta, prozaik, jeden ze Skamandrytów, redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego” i tygodnika „Kultura”, dziennikarz „Gazety Polskiej”, złoty medalista konkursu sztuki i literatury na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r.
„Po wojnie pozostał na uchodźstwie, wiele lat mieszkał niedaleko Nowego Jorku. Organizował życie kulturalne emigrantów, odwiedzał polskich żołnierzy, a za pośrednictwem Radia Wolna Europa docierał ze swymi wierszami i felietonami do rodaków w kraju. W 1968 r. w tomie ‘Czarny polonez’ zawarł najcięższe oskarżenie systemu komunistycznego i upomniał się o prawdę o zbrodni katyńskiej. Ale w wierszu ‘Nocna Ojczyzna’ dawał wyraz pewności, że Polska przetrwa komunistyczną okupację: ‘Wierność sumienia,/ Sens ponad klęską,/ Tego nie wezmą,/ To było nasze,/ Jest i zostanie’” - przypomina uchwała Sejmu RP z 28 lipca 2023 r. ustanawiająca rok 2024 Rokiem Kazimierza Wierzyńskiego.
50 lat temu, 10 września 1974 r., w Warszawie zmarł Melchior Wańkowicz, pisarz, dziennikarz, reportażysta, twórca haseł reklamowych i publicysta, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców polskiej literatury XX wieku, autor zbiorów reportaży „W kościołach Meksyku”, „Opierzona rewolucja”, wielkiego sprawozdania z pola bitwy „Bitwa o Monte Cassino” oraz powieści „Ziele na kraterze”.
„W 50. rocznicę od jego odejścia Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2024 Rokiem Melchiora Wańkowicza - niepokornego, odważnego, wnikliwego dziennikarza, pisarza i reportażysty, będącego wzorem i symbolem polskiego dziennikarstwa” - czytamy w uchwale Sejmu z 17 sierpnia 2023 r.
100 lat temu, 3 października 1924 r., zmarł hrabia Władysław Zamoyski, działacz społeczny, polityk emigracyjny, fundator Zakładów Kórnickich, członek założyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie, właściciel dóbr zakopiańskich, między innymi Morskiego Oka. Dzięki jego wysiłkom w 1902 r. austriacki trybunał arbitrażowy przyznał największe jezioro Tatr stronie polskiej.
„W uznaniu wielkich zasług i życia oddanego w całości Narodowi Polskiemu, które również dziś stanowią wzór nowoczesnej patriotycznej postawy i poświęcenia dla dobra wspólnego, w setną rocznicę śmierci tego wybitnego Polaka Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego - podkreślono w uchwale przyjętej 7 września 2023 r.
red./PAP/aj
