Za datę jego powstania uznano 27 września 1939 roku, kiedy w oblężonej Warszawie gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz powołał Służbę Zwycięstwu Polski - konspiracyjną organizację wojskową, mającą kontynuować walkę przeciwko obu okupantom.
Kilka miesięcy później zaczęły powstawać struktury administracji, sądownictwa i oświaty. Polskie państwo podziemne miało także swoją namiastkę parlamentu. Na okupowanych terenach działał delegat rządu emigracyjnego na kraj. Za koniec tworzenia struktur uznaje się datę 14 lutego 1942 r. - dzień przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.
Polskie państwo podziemne to fenomen na skalę światową. W żadnym z okupowanych przez Niemców kraju nie udało się stworzyć tak rozległej struktury obejmującej niemal wszystkie dziedziny życia.
Święto zostało ustanowione przez Sejm 11 września 1998 roku specjalną uchwałą.
A oto kalendarium ważnych wydarzeń, jakie miały miejsce w czasie tworzenia polskiego podziemia.
1939
- 27 września - powołanie Służby Zwycięstwa Polski - pierwszej podziemnej organizacji zbrojnej. W listopadzie 1939 roku SZS przekształcona zostaje w Związek Walki Zbrojnej;
- 10 października - pierwsze posiedzenie Głównej Rady Politycznej;
- 5 listopada - ukazuje się pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego”, głównego organu prasowego Polskiego Państwa Podziemnego.
1940
- 21 stycznia - zbrojne wystąpienie przeciwko władzy sowieckiej w Czortkowie na Podolu, tzw. powstanie czortkowskie;
- 26 lutego - z przekształcenia Głównej Rady Politycznej powstaje Polityczny Komitet Porozumiewawczy;
- 30 marca - zwycięska bitwa hubalczyków pod Huciskiem, pierwsza bitwa partyzancka II wojny światowej;
- 20 kwietnia - powstaje Związek Odwetu, struktura ZWZ sabotażu i dywersji;
- 30 kwietnia - śmierć w boju mjr Hubala, dowódcy Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego;
- 3 lipca - utworzenie Zbiorowej Delegatury Rządu RP na kraj;
- 19 września - Witold Pilecki daje się aresztować, by trafić do obozu w Auschwitz;
- 3 grudnia - Cyryl Ratajski zostaje delegatem rządu na kraj;
- 27 grudnia - powstaje młodzieżowa Organizacja Małego Sabotażu „Wawer”.
1941
- 16 lutego - pierwszy skok "cichociemnych" do Polski;
- 26 października - do kraju wraca marsz. Edward Rydz-Śmigły, by kontynuować walkę z okupantem.
1942
- 14 lutego - na bazie ZWZ powstaje Armia Krajowa. Komendantem zostaje gen. Stefan Grot Rowecki.
Uroczystości upamiętniające rocznicę odbędą się w wielu miastach Polski, w tym także w Słupsku, gdzie powstał jeden z pierwszych pomników upamiętniających wojskowych i cywili zaangażowanych w działalność podziemną. Pomnik stoi na skwerze przy kościele Mariackim.
Program słupskich uroczystości rocznicowych przedstawia się następująco:
- godz. 15.15 - wystawienie posterunków honorowych przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej,
- godz. 15.20 - zbiórka pocztów sztandarowych i uczestników uroczystości przed kościołem Mariackim, wejście główne,
- godz. 15.30 - msza w intencji Ojczyzny - w Kościele Mariackim,
- ok. godz. 16.15 - początek uroczystości miejskich przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej, wspólnie śpiewanie hymn Rzeczypospolitej Polskiej, podniesienie flagi państwowej na maszt; wystąpienia okolicznościowe, apel pamięci, salwa honorowa, delegacje złożą przed pomnikiem kwiaty i znicze.
pg/kp
