14 czerwca 1940 r. Niemcy deportowali z więzienia w Tarnowie do Auschwitz 729 Polaków. Jeden wyskoczył z transportu. Jego los jest nieznany. Do obozu dotarło 728 Polaków. Data ta uznawana jest za początek funkcjonowania obozu. Wśród deportowanych byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci. Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239. Jako ostatni z nich odszedł Włodzimierz Bujakowski. Zmarł 11 października 2020 r. w Cork w Irlandii. Pozostali zginęli w obozie lub ich dalszy los nie jest znany.
W Miejscu Pamięci, tuż przed blokiem 11, zabrzmiał hymn narodowy. Był to kulminacyjny moment obchodów 83. rocznicy pierwszej deportacji Polaków do tego obozu. Przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11 złożone zostały znicze i wieńce; złożyli je między innymi byli więźniowie, wicepremier prof. Piotr Gliński i prezes Światowego Kongresu Żydów Ronald Lauder. Złożone zostały również kwiaty od prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawickiego, a także marszałków obu izb parlamentu.
Ściana Straceń jest miejscem szczególnym. Tutaj Niemcy w czasie istnienia obozu Auschwitz rozstrzelali wiele tysięcy osób, w zdecydowanej większości Polaków. Wśród nich były także kobiety i dzieci.
- Trudno sobie wyobrazić dramaturgię tego pierwszego transportu, który przecież z Tarnowa nie wyjeżdżał do Auschwitz. On wyjeżdżał w nieznane. To mogły być roboty, inne więzienie, obóz stworzony jeszcze przed wojną na terenie Niemiec. To mogła być to tzw. rozwałka. Nie wiedzieli zupełnie - powiedział w trakcie uroczystości dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński.
W Auschwitz Niemcy uwięzili ok. 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów. W pierwszym okresie istnienia obozu więzieni byli głównie Polacy, dla których Niemcy go założyli. W połowie 1942 r. ich liczba zrównała się z Żydami. Od 1943 r. liczba więźniów żydowskich stanowiła już większość. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
14 czerwca w Polsce czczony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
PAP/ar
