Narodowy Dzień Zwycięstwa. 77 lat temu w Europie zakończyła się II Wojna Światowa

Są jednak dwie oficjalne daty tego wydarzenia. 8 maja w państwach zachodnich obchodzony jest jako dzień zakończenia II Wojny Światowej w Europie, a w Rosji - 9 maja, jako Dzień Zwycięstwa.

29 kwietnia 1945 r. - okrążony w bunkrze Hitler, pisze swój testament polityczny. Pozbawia w nim Himmlera członkostwa w NSDAP i uznaje Göeringa za zdrajcę. Ten 23 kwietnia 1945 zadeklarował gotowość zastąpienia Hitlera i podjęcia negocjacji z aliantami. Göering zyskuje jeszcze trochę życia, bo oficer SS Bernhard Frank, który otrzymał polecenie zabicia marszałka, jego żony i córki, odmówił jego wykonania. Wyznacza w nim także swojego następcę, którym zostaje admirał Karl Dönitz.

30 kwietnia 1945 r. - podczas oblężenia Berlina Hitler wraz z poślubioną dzień wcześniej Evą Braun popełnia samobójstwo. Powszechnie przyjmuje się, że uczynił to strzelając z pistoletu w skroń i jednocześnie rozgryzając fiolkę z cyjankiem (niektórzy, głównie sowieccy historycy, utrzymują, iż w rzeczywistości został zastrzelony przez swoich adiutantów lub straż przyboczną).

1 maja 1945 r. - dekret Hitlera o mianowaniu Dönitza głową państwa, dotarł do jego kwatery w Szlezwiku-Holsztynie. Głównym celem nowego przywódcy dogorywającej III Rzeszy było jak najszybsze zawieszenie broni na froncie zachodnim. Dönitz zakładał, że walczące nadal z Armią Czerwoną wojska niemieckie będą mogły swobodnie cofać się na zachód i po przejściu linii frontu poddadzą się Amerykanom bądź Brytyjczykom, unikając w ten sposób niewoli sowieckiej. Wiązano z tym nadzieję na przepuszczenie na zachód także cywilnych niemieckich uchodźców.

4 maja 1945 r. - naczelny dowódca wojsk brytyjskich na froncie zachodnim, marszałek Bernard Montomery, przyjmuje w swojej polowej kwaterze kapitulację wojsk niemieckich w północno-zachodnich Niemczech, Danii i Holandii. Akt ten podpisał wydelegowany przez Dönitza admirał Hans-Georg von Friedeburg.

5 maja 1945 r. - Hans-Georg von Friedeburg przybywa na dalsze rokowania do kwatery naczelnego dowództwa alianckich sił ekspedycyjnych w Reims we Francji. Dzień później dołączył do niego generał Alfred Jodl. Obaj starali się przeforsować wariant zawieszenia broni na zachodzie i przepuszczania przez linię frontu żołnierzy i uchodźców, cofających się ze wschodu. Hans-Georg von Friedeburg. Naczelny aliancki dowódca, generał Dwight Eisenhower, nie zgadza się na propozycje Niemców. Obawia się, że separatystyczny rozejm wywoła polityczny zatarg Stalinem. Aby wzmocnić swój przekaz, Eisenhower grozi zaryglowaniem linii frontu po upływie 48 godzin i wymusza zgodę Dönitza na bezwarunkową kapitulację całości niemieckich sił zbrojnych.

7 maja 1945 r. - Niemcy podpisują bezwarunkowy akt kapitulacji. Pod dokumentem składają podpisy generał Jodl i admirał von Friedeburg. Uroczystość odbywa się w kwaterze sił alianckich i w Reims we Francji. Podpisy złożono o 2:41 nad ranem. Dokument przewiduje przerwanie walk 8 maja o godzinie 23:01. Jednym z sygnatariuszy dokumentu jest przedstawiciel Armii Czerwonej w naczelnym dowództwie sił alianckich, generał Iwan Susłoparow. Jeszcze tego samego dnia Stalin używa słynnego zdania„ a kto to jest Susupłatow?” - uznaje , że Związek Sowiecki jako główne mocarstwo koalicji antyhitlerowskiej nie może zaakceptować tej formy przypieczętowania zwycięstwa nad Niemcami. Żąda ponowienia aktu kapitulacji, tym razem w obecności przedstawicieli naczelnych dowództw czterech głównych państw sojuszniczych. Alianci przystają na żądania sowieckiego dyktatora.

8 maja 1945 r. - Gazety w Europie i USA ogłaszają zakończenie działań wojennych w Europie. Na lotnisku Tempelhof w Berlinie ląduje brytyjski samolot wojskowy, na pokładzie którego znajduje się trzyosobowa delegacja niemiecka z feldmarszałkiem Wilhelmem Keitlem na czele. Przygotowany dokument zawiera te same warunki bezwarunkowego poddania się wojsk niemieckich, jakie ustalono poprzedniego dnia w Reims.

Ceremonia odbywa się w byłym kasynie oficerskim szkoły saperskiej w dzielnicy Berlina Karlshorst. Poza Keitlem jako przedstawiciele głównych rodzajów niemieckich sił zbrojnych kapitulację podpisali von Friedeburg i generał lotnictwa Hans-Juergen Stumpff.

Jako przedstawiciel naczelnego dowództwa sowieckich sił zbrojnych w roli sygnatariusza występuje marszałek Gieorgij Żukow. Alianci zachodni powierzyli to zadanie brytyjskiemu generałowi lotnictwa Arthurowi Tedderowi. Ponadto dokument podpisali, jako świadkowie, naczelny dowódca amerykańskiego lotnictwa strategicznego gen. Carl Spaatz i dowódca 1 armii francuskiej gen. Jean de Lattre de Tassigny

Podpisy złożono o godzinie 22.30. W Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja i dlatego ten właśnie dzień w Związku Sowieckim i krajach mu podporządkowanych obchodzono jako Dzień Zwycięstwa.

Kapitulacja III Rzeszy zakończyła działania wojenne w Europie. Nadal jednak toczyły się walki z Japonią na Dalekim Wschodzie. Dopiero jej kapitulacja - 2 września 1945 r. - była końcem II wojny światowej, która pochłonęła ponad 50 mln ofiar - poległych, zamordowanych i zmarłych w wyniku działań wojennych.

Polscy historycy różnią się w ocenie znaczenia 8 maja 1945 r. dla Europy i naszego kraju. Według jednych badaczy - koniec wojny w Europie oznaczał przede wszystkim zwycięstwo nad nazizmem i ocalenie narodu polskiego przed biologiczną zagładą. Dla innych, 8 maja jest dniem klęski narodów wschodniej Europy, oddanych przez zachodnich aliantów pod sowieckie panowanie.