fot. PAP/EPA/UNIVERSITY OF CALIFORNIA, SAN FRANCISCO / HANDOUT
Ciepło, zimno oraz impulsy mechaniczne inicjują impulsy nerwowe, które
pozwalają nam odczuwać otaczający świat i się do niego dostosowywać.
Zrozumienie tych procesów zawdzięczamy m.in. dzięki przełomowym
odkryciom Davida Juliusa i Ardema Patapoutiana - laureatów Nagrody Nobla
z zakresu fizjologii lub medycyny.
Dzięki pracom tegorocznych noblistów wiemy, w jaki sposób ciepło, zimno i dotyk mogą inicjować sygnały w naszym układzie nerwowym. Zidentyfikowane kanały jonowe są ważne dla wielu procesów fizjologicznych i stanów chorobowych.
Oparte na ich odkryciach badania skupiają się na wyjaśnieniu funkcji receptorów w różnych procesach fizjologicznych, co może doprowadzić do opracowywania metod leczenia szeregu stanów chorobowych, w tym przewlekłego bólu.
„Nasza zdolność do odczuwania ciepła, zimna i dotyku jest kluczowa dla przeżycia oraz stanowi podstawę naszych interakcji z otoczeniem” - napisał Komitet Noblowski w uzasadnieniu do swojej decyzji.
Pochodzący z Armenii Ardem Patapoutian, pracując w Scripps Research w La Jolla (Kalifornia, USA), wykorzystał komórki wrażliwe na ucisk, aby odkryć nową klasę receptorów reagujących na bodźce mechaniczne (nadano im nazwę Piezo), obecnych w skórze i narządach wewnętrznych.
Amerykanin David Julius z University of Calfornia (San Francisco) zastosował kapsaicynę (związek chemiczny odpowiedzialny za ostry, piekący smak papryki chili) do zidentyfikowania receptorów (nazwanych TRPV1) w zakończeniach nerwów w skórze, które reagują na ciepło.
Używając mentolu Patapoutian i Julis niezależnie od siebie zidentyfikowali receptor TRPM8, które ulegają aktywacji pod wpływem zimna.
Laureaci podzielą się po równo nagrodą w wysokości 10 mln koron szwedzkich (980 tys. euro).
David Julius urodził się w 1955 roku w Nowym Jorku w USA. Uzyskał stopień doktora nauk technicznych. w 1984 r. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley i odbył staż na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W 1989 roku został zatrudniony na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, gdzie obecnie jest profesorem. Do nagrody Nobla typowano go już w roku 2014.
Ardem Patapoutian urodził się w 1967 roku w Bejrucie w Libanie. W młodości przeniósł się z rozdartego wojną Bejrutu do Los Angeles w USA i uzyskał doktorat w 1996 (California Institute of Technology, Pasadena, USA). Odbył staż na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco. Od 2000 roku pracujew Scripps Research w La Jolla w Kalifornii, gdzie obecnie jest profesorem. Od 2014 roku jest badaczem Instytutu Medycznego Howarda Hughesa.
PAP/aj
