W Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie zostaną 12 września beatyfikowani Prymas Tysiąclecia kardynał Stefan Wyszyński i Matka Elżbieta Róża Czacka. W uroczystości weźmie udział kardynał Marcello Semeraro - prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, który w imieniu papieża publicznie ogłosi dekret beatyfikacyjny.

Proces beatyfikacyjny prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego trwał 30 lat. Rozpoczął się w maju 1989 roku, osiem lat po śmierci kardynała  i zakończył jesienią 2019.

Etap pierwszy, diecezjalny, trwał blisko 12 lat i zakończył się 6 lutego 2001 roku. Odbyło się 289 sesji, przesłuchano 59 świadków i zbadano spuściznę pisarską kardynała Wyszyńskiego. Akta procesu liczą ponad dwa tysiące stron.  Zebrane wówczas dokumenty, w sumie 37 tomów, wraz z załącznikami, czyli książkami i artykułami kardynała Wyszyńskiego, zostały przekazane do Watykanu, gdzie toczył się drugi etap procesu beatyfikacyjnego Prymasa Tysiąclecia. Rozpoczął się on 7 czerwca 2001 roku. Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych wyznaczyła relatora i ruszył proces udowadniania heroiczności cnót kardynała. Dekret w tej sprawie został podpisany przez papieża 18 grudnia 2017 roku. Napisano w nim między innymi, że prymas z innymi biskupami „starał się bronić praw Kościoła pogwałconych przez rząd komunistyczny”.

Ksiądz prałat Hieronim Fokciński, który jako historyk zajmował się w Watykanie procesem beatyfikacyjnym kardynała Wyszyńskiego, mówił (2017) Polskiemu Radiu, że Prymas Tysiąclecia jako jedyny przywódca kościelny w krajach komunistycznych zdołał wygrać walkę o niezależność Kościoła, a to dzięki roztropności i wyczuciu. Dodał, że kardynał Wyszyński był bardzo odważny, ale wiedział też, że komunistów nie należy niepotrzebnie drażnić.

Kardynał Stefan Wyszyński stał na czele Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1948-1981. Nazywany Prymasem Tysiąclecia, był wybitnym mężem stanu, obrońcą praw człowieka, a także Kościoła i narodu. Jest uważany za jednego z największych Polaków XX wieku. Zmarł w 1981 roku, w wieku 79 lat. Pośmiertnie, w 1994 roku, został uhonorowany Orderem Orła Białego.

Prymas Wyszyński kierował Kościołem w Polsce w warunkach komunistycznego ustroju narzuconego siłą po II wojnie światowej. Rządzący po sfałszowaniu wyborów w 1947 roku i wyeliminowaniu opozycji politycznej oraz antykomunistycznego podziemia, rozpoczęli walkę z Kościołem, by ten całkowicie podporządkowany państwu, zniknął z przestrzeni publicznej. Prymas Wyszyński, który doświadczył niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu, przeciwstawiał się komunistycznej ideologii. Bronił praw człowieka, kultury i tożsamości narodu, budził sumienia. W okresie nasilonych represji skierował do władz memoriał, w którym mówił, że Kościół nie może pójść na dalsze ustępstwa w obliczu krzywd, jakich doznają zarówno hierarchowie, jak i społeczeństwo. Znalazły się w nim słynne słowa: „Rzeczy Bożych na ołtarzach Cezara składać nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)”. Był to wyraźny sprzeciw prymasa, uważanego za interreksa występującego w imieniu narodu. Podczas ostatniej przed aresztowaniem procesji Bożego Ciała w Warszawie w 1953 roku, wobec setek zgromadzonych wiernych, kardynał Stefan Wyszyński mówił:- Dzieci moje. Prowadząc przez ulice naszej stolicy Boga żywego, rozważamy te przepiękne słowa prorocze. Mądrość Boża zbudowała sobie dom, wino zmieszała i stół zastawiła. To jest Bóg, który prawnie mieszka wśród ludzi.

Wkrótce potem, 25 września 1953 roku, prymas Wyszyński został aresztowany i uwięziony na trzy lata, bez sądu i wyroku. Podczas internowania opracował program odnowy życia religijnego w Polsce, zawarty w Jasnogórskich Ślubach Narodu, które zostały złożone 26 sierpnia 1956 roku na Jasnej Górze przez milion zgromadzonych tam ludzi. Prymas ślubował w odosobnieniu w Komańczy.

Kardynał Stefan Wyszyński wrócił do Warszawy 28 października 1956 roku, zwycięski, a nie - przegrany, jak chcieli komuniści. W przemówieniu radiowym wygłoszonym w Wigilię zwrócił się z orędziem do Polaków w kraju i za granicą: - Z wiarą patrzmy w żłobek betlejemski i oddajmy matce Boga człowieka całe życie narodu. Który chce żyć nie tylko chlebem powszechnym, ale wszelkim słowem, które pochodzi z ust Bożych. Pragnienia i nadzieje narodu, wszystkie szlachetne jego trudny i dążenia składamy w dłonie macierzyńskiej królowej naszej.

Prymas Stefan Wyszyński był jedynym w Europie Środkowo-Wschodniej hierarchą, który po uwięzieniu przez komunistów na nowo objął odebrane wcześniej funkcje kościelne. Wiernych zapewniał o tym, że nadal będzie z pokorą służył Kościołowi i ojczyźnie.

Prymas Wyszyński w latach 1957-1965 prowadził Wielką Nowennę, która była programem duszpasterskim, poprzedzającym uroczystości Millenium Chrztu Polski zorganizowane w 1966 roku. Inicjatywą prymasa było też Nawiedzenie, czyli wędrówka Matki Bożej w kopii Obrazu Jasnogórskiego po polskich parafiach. Podczas obrad Soboru Watykańskiego II, w listopadzie 1965 roku episkopat Polski z prymasem Stefanem Wyszyńskim na czele wystosował orędzie do biskupów niemieckich, zawierające przebaczenie i prośbę o pojednanie obu narodów. Posłużyło to komunistom do wszczęcia nagonki na Kościół oraz bezpośrednio wobec prymasa. Kardynał Wyszyński tłumaczył, że list był apelem przebaczenia i pojednania, który powstał w duchu dokumentów przyjętych przez sobór.

Prymas Stefan Wyszyński był głównym organizatorem obchodów Millenium Chrztu Polski w 1966 roku. Komunistyczne władze nie zgodziły się, aby papież Paweł VI i zagraniczni biskupi przybyli do Polski na uroczystości Milenium Chrztu. Utrudniały też wszelkimi sposobami uczestnictwo wiernych w tych obchodach. Mimo to, 3 maja 1966 roku w Częstochowie tysiące ludzi pod przewodnictwem prymasa Stefana Wyszyńskiego, jako legata papieskiego, odnowiły Śluby Jasnogórskie.

Prymas Stefan Wyszyński wielokrotnie upominał się o godność człowieka i jego prawa, otwarcie sprzeciwiając się komunistycznym rządom. Często publicznie piętnował nadużycia władzy. W marcu 1968 roku potępił sprawców pobicia studentów oraz wskazywał negatywne skutki kampanii antyżydowskiej, prowadzonej przez partię, a szkodzącej dobremu imieniu Polski. Krytykował także interwencję wojsk PRL w Czechosłowacji, a w grudniu 1970 roku dotarł do wiernych na Wybrzeżu, przekazując im wyrazy solidarności i modlitwy za protestujących robotników.

Prymas konsekwentnie bronił polskiej racji stanu, uznając potrzeby i dobro państwa za najwyższą normę działania. Służąc Kościołowi, służył ojczyźnie, którą rozumiał jako wspólnotę ludzi zjednoczonych wiarą, kulturą i historią. Zabierał głos w ważnych dla kraju wydarzeniach politycznych i społecznych, między innymi podczas słynnych kazań w warszawskim kościele św. Krzyża. 11 stycznia 1976 roku prymas przedstawił stanowisko episkopatu wobec proponowanych zmian w konstytucji PRL, które to zmiany wzburzyły opinię publiczną, w tym zapisu o „nierozerwalnej przyjaźni polsko-radzieckiej”. Prymas Wyszyński powiedział, że biskupi polscy wysłali w tej sprawie list do komisji konstytucyjnej, odnosząc się do tych podstawowych elementów, które interesują każdego katolika.

We wrześniu 1976 roku prymas mówił w Warszawie: - W Ojczyźnie naszej, gdy patrzymy na różne zdarzenia i bolesne fakty, chociażby takie, jaki miały miejsce w 1970 roku na Wybrzeżu czy w czerwcu br. (1976) w Ursusie, w Radomiu, w Płocku, czy gdziekolwiek, rozumiemy, że takich trudności i boleści nie rozwiąże się ani policją, ani biciem, ani kijami czy gazami. Jednym się rozwiąże: otworzyć serce i pokazać je braciom. Pokazać je obywatelom.

Prymas Wyszyński wielokrotnie głosił potrzebę przebaczenia, zarówno w relacjach międzyludzkich, jak i między narodami.

We wrześniu 1978 roku prymas Wyszyński razem z kardynałem Karolem Wojtyłą i delegacją episkopatu odbył podróż do Niemiec. Spotkał się z Konferencją Episkopatu tego kraju, odwiedził między innymi: Kolonię, Dachau i Moguncję. Z wielkim uznaniem zostało przyjęte przemówienie kardynała Wyszyńskiego wygłoszone po niemiecku w kolońskiej katedrze o duchowej jedności Europy.

Wszystkie decyzje, zarówno dotyczące życia osobistego, jak i narodu oraz Kościoła kardynał Stefan Wyszyński zawierzał Matce Bożej, pielgrzymując na Jasną Górę. W częstochowskim sanktuarium w sumie spędził ponad 600 dni. Tam modlił się, organizował konferencje i spotkania episkopatu, zwoływał biskupów na rozmowy, wygłosił też setki przemówień. W modlitwie prosił Czarną Madonnę, by mógł dobrze służyć drugiemu człowiekowi.

W latach 1980-1981 kardynał Wyszyński pośredniczył w rozmowach między władzami PRL a działającą od niedawna Solidarnością. Doprowadził do historycznej wizyty jej przedstawicieli u Jana Pawła II w Rzymie w styczniu 1981 roku. Gdy na początku 1981 roku w kraju doszło do kolejnych napięć politycznych, poważnie już chory prymas Stefan Wyszyński zdecydował się na spotkanie z premierem Wojciechem Jaruzelskim, 26 marca.  Prymas Tysiąclecia zmarł 28 maja 1981 roku. Komunikat o jego śmierci podało Polskie Radio we wszystkich programach.

komunikat o śmierci kardynała Wyszyńskiego

Pogrzeb Prymasa Tysiąclecia stał się wielkim wydarzeniem patriotycznym i manifestacją poparcia głoszonych przez niego idei. Na uroczystości na placu Zwycięstwa w Warszawie (obecnie plac marsz. Józefa Piłsudskiego), którym przewodniczył watykański sekretarz stanu kardynał Agostino Casaroli, przybyło kilkaset tysięcy ludzi. Na trumnie Prymasa Tysiąclecia leżała biało-czerwona szarfa ze znamiennym napisem: „Niekoronowanemu królowi Polski”. Prymas Stefan Wyszyński pozostawił po sobie duchowy testament, w którym wybaczał wszystkim ludziom, także tym, którzy go atakowali i więzili. Został pochowany w archikatedrze św. Jana w Warszawie. Jan Paweł II, który nie mógł przybyć na pogrzeb prymasa, ponieważ przebywał w szpitalu po zamachu na swoje życie, w przemówieniu wygłoszonym 16 czerwca 1983 roku w Warszawie, powiedział, że prymas Wyszyński „był człowiekiem wolnym i uczył nas, swoich rodaków, prawdziwej wolności”. Papież podkreślił, że w swojej posłudze prymas wzorował się na Matce Bożej:

 
Uchwałą Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej, rok 2021 jest obchodzony jako Rok Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Posłuchaj

kardynał Stefan Wyszyński orędzie Wigilijne kardynał Stefan Wyszyński: Bożego Ciała w Warszawie w 1953 roku