Trzecie wydanie „Felix Cassubia!” Polskiego Radia Koszalin. Świąteczna płyta z najpiękniejszymi kolędami kaszubskimi

Płyta została nagrana przez wykładowców, studentów i absolwentów Instytutu Muzyki Uniwersytetu Pomorskiego przy wsparciu naszej rozgłośni. Wszystkie utwory wykonywane są w języku kaszubskim.

- To wyjątkowa płyta z książką zawierającą teksty, na której zgromadziliśmy piętnaście najpiękniejszych i najcenniejszych dla historii regionu kolęd, zaaranżowanych, zagranych oraz zaśpiewanych po kaszubsku (w tym kolęda kociewska) przez Chór Instytutu Muzyki Uniwersytetu Pomorskiego - mówi Prezes Zarządu i Redaktor Naczelny Polskiego Radia Koszalin Piotr Ostrowski.

Jak podkreśla Monika Zytke, dyrektor artystyczny i dyrygent Chóru Instytutu Muzyki Uniwersytetu Pomorskiego, pomysł narodził się podczas akademickiego kolędowania, a aranżacje kolęd są takie, jak sami Kaszubi: - Trochę tradycyjne, nowoczesne, zamyślone i zadziorne. Mamy nadzieję, że oddają jak najpełniej piękno kaszubskiej kultury.

Płyta powstała w Studiu Nagraniowo-Koncertowym im. Cz. Niemena Polskiego Radia Koszalin, a prace nad nią trwały niemal pół roku.

Kazimierz Kleina - Senator RP, Przewodniczący Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego

Przygotowaliśmy płytę z najpiękniejszymi kolędami kaszubskimi z nadzieją, że przyczyni się ona do popularyzacji naszych bożonarodzeniowych pieśni nie tylko w kaszubskich i pomorskich domach. Dobrym przykładem są choćby kolędy góralskie, które dzisiaj są chętnie słuchane oraz śpiewane także przez mieszkańców innych regionów kraju. Naszej płycie towarzyszy książeczka z tekstami pieśni, która z pewnością ułatwi wspólne kolędowanie.

Kaszubskie kolędy najpewniej wywodzą się z Ziemi Bytowskiej. Po raz pierwszy pieśni bożonarodzeniowe z elementami kaszubskimi, które dały początek kolędom, zostały spisane i wydane wśród wielu innych utworów przez bytowskiego pastora Szymona Krofeya w 1586 roku jako „Duchowne piesnie D. Marcina Luthera y ynszich naboznich mezow. Zniemieckiego w Slawięsky iezik wilozone”. Później wraz z rozszerzaniem się protestantyzmu zostały wyparte z Pomorza Zachodniego, ale przetrwały i rozwinęły się, szczególnie od połowy XIX wieku na Pomorzu Gdańskim. W wieku XX kolędy kaszubskie nie były już tylko ludowymi pastorałkami, ale chrześcijańskimi pieśniami bożonarodzeniowymi śpiewanymi w kościołach, których autorami byli znani twórcy literatury kaszubskiej i uznani kompozytorzy. Do najwybitniejszych autorów rodzimych kolęd należą: Jan Trepczyk, Stefan Bieszk, Franciszek Grucza, Aleksander Labuda, Antoni Pepliński, Jan Rompski, Bernard Sychta oraz twórcy młodszego pokolenia Tomasz Fopke, Renata Gleinert, Jerzy Stachurski, Weronika Korthals-Tartas, Eugeniusz Pryczkowski i wielu innych.

W 1981 roku ks. Jan Walkusz wydał „Swięti dzél dësze. Antologia kaszubskiej poezji religijnej”, ale dopiero wydany w 1982 roku przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zbiór kolęd kaszubskich pt. wszystkie kaszubskie zespoły ludowe.

„Kaszëbsczé kòlãdë ë gòdowé spiéwë” uchronił je od zapomnienia. Co więcej, ta obszerna książka przyczyniła się do popularyzacji tych utworów wśród Kaszubów. Wydawnictwo to zainspirowało i zachęciło kolejnych autorów, także młodszego pokolenia, do tworzenia nowych, pięknych kolęd. Naszemu zbiorowi kolęd kaszubskich nadaliśmy tytuł „Felix Cassubia” - Szczęśliwe Kaszuby. To najstarsza znana i w przeszłości bardzo popularna kaszubska pieśń kościelna śpiewana od średniowiecza w każdym kościele jako hymn Diecezji Kamieńskiej - od Szczecina, aż po Ziemię Lęborską. Pragniemy, aby ta pieśń pokazała siłę wspólnoty kaszubskiej, jej żywotność na całym Pomorzu, a w okresie Bożego Narodzenia zachęcała do kaszubskiego śpiewu kolęd od Szczecina po Gdańsk.

Cieszę się, że w wydanie kolęd zaangażował się Uniwersytet Pomorski w Słupsku, znana ze swoich pomorskich i kaszubskich inicjatyw naukowych, wydawniczych i edukacyjnych. Chór akademicki tej uczelni jest jednym z najlepszych w Polsce, a pod kierunkiem pani prof. Moniki Zytke, zaśpiewał wszystkie utwory znajdujące się na płycie.

Dziękuję rozgłośniom Polskiego Radia w Koszalinie i w Gdańsku, Instytutowi Balticum oraz Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie za wydanie płyty i promocję kaszubskich kolęd wśród mieszkańców naszego pomorskiego regionu. Dziękuję autorom kolęd i muzyki oraz ich spadkobiercom za rezygnację z należnych im honorariów. Jestem pewien, że dzięki młodym artystom z Uniwersytetu Pomorskiego i dziennikarzom naszych rozgłośni, kolęda kaszubska zabrzmi w każdym kaszubskim, pomorskim domu.

Monika Zytke, Dyrektor Artystyczny Katedry Sztuki Muzycznej Uniwersytetu Pomorskiego, Dyrygent płyty FELIX CASSUBIA

Pochodzę z Łodzi, wychowałam się na Wybrzeżu, do dzisiaj mieszkam w Gdańsku. To miejsca wielokulturowe, z histori przesiedleńczą. Bogactwo różnorodności, ale często bez korzeni. Licealne i studenckie wakacje spędzałam na Kaszubach. Tam poznałam trochę historię i kulturę tego niezwykłego regionu. Pamiętam nastoletnią wtedy Idę Wentę (dziś Czaję), która przepięknie deklamowała nam poezję kaszubską, ucząc się jej (chyba niezbyt wtedy legalnie?) w domu kultury. Przejmujący wiersz o pogromie Kaszubów nad Radunią został we mnie do dzisiaj. Pamiętam młodszą od siebie Stasię, która dostawała lanie w szkole za mówienie po kaszubsku na przerwach. Dzięki państwu Szwabom z Pomieczyńskiej Huty po kilku latach rozumiałam całkiem dobrze nieznaną mi wcześniej piękną mowę. Wprawdzie mówić się nie nauczyłam (poza notorycznie wtrącanym ‘ach jo’), ale śpiewanie w tym języku szło mi całkiem nieźle.

Z czasem zrozumiałam, że na całym Wybrzeżu Kaszuby są jedynym miejscem, gdzie istnieje pojęcie autochtonii, gdzie te same rodziny mieszkają od pokoleń i mają poczucie kontynuacji i tradycji. Pracując później trochę na południu Polski zrozumiałam, jak inną mentalność mają Polacy żyjący na rdzennie polskich ziemiach, gdzie mają korzenie sięgające stuleci. Decyzje polityczne XX wieku wielu z nas pozbawiło takich możliwości. Historia przymusowych przesiedleń zawsze będzie jedną z największych ran społeczeństwa. Tym bardziej na tym tle doceniłam niezwykłość historii kaszubskiej, tak samo trudnej i bolesnej, ale związanej od wieków z jednym konkretnym miejscem.

Z inicjatywy Senatora RP Kazimierza Kleiny nagrałam te płytę wraz z wykładowcami, absolwentami i studentami kierunku muzycznego na Uniwersytecie Pomorskim (ówcześnie Uniwersytecie Pomorskim). To muzycy z różnych miast Wybrzeża i Pomorza, niektórzy pochodzący z Kaszub. Kolędy tego regionu w naszych autorskich aranżacjach są takie, jak sami Kaszubi: trochę tradycyjne, trochę nowoczesne, trochę zamyślone, trochę zadziorne... Mamy nadzieję, że oddają jak najpełniej piękno kaszubskiej kultury.

Piotr Ostrowski, Prezes Zarządu Polskiego Radia Koszalin S.A.

O Felix Cassubia!

Gdy mówię moim koszalińskim przyjaciołom, że właściwie mieszkają na Kaszubach, często widzę na ich twarzach pobłażliwy uśmiech. Wystarczy jednak krzta wiedzy historycznej, by przekonać się, że to prawda. Choć Kaszuby kojarzone są dziś wyłącznie ze wschodnią częścią Pomorza i od lat nie słyszano tutaj kaszubskiej mowy, Pomorze Środkowe wraz ze swymi Świętymi Górami - Polanowską, Chełmską i Rowokołem jest przecież historycznym centrum Kaszubszczyzny. Koszalin zaś to miasto w sercu średniowiecznych Kaszub, które wtedy rozciągały się „òd Gduńska tu, jaż do Roztoczi bróm!” - czyli od Gdańska aż do bram Rostoku, o czym świadczą słowa popularnej kaszubskiej pieśni patriotycznej.

Wierzę, że nagranie płyty z kaszubskimi kolędami, która trafia do Państwa domów, jest także wydarzeniem historycznym dla kultury Pomorza. Powstała w Studiu Koncertowo-Nagraniowym im. Czesława Niemena w Polskim Radiu Koszalin, a prace nad nią trwały blisko pół roku. To wyjątkowa płyta z książką zawierającą teksty, na której zgromadziliśmy piętnaście najpiękniejszych i najcenniejszych dla historii regionu kolęd, zaaranżowanych, zagranych oraz zaśpiewanych po kaszubsku (w tym kolęda kociewska).

Projekt ten zrealizowaliśmy we współpracy z Radiem Gdańsk, Fundacją Instytut Balticum, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie oraz Akademią Pomorską w Słupsku (obecnie Uniwersytetem Pomorskim), a także wsparciu licznych sponsorów, którym bardzo dziękuję.

Życzymy Państwu rodzinnych, spokojnych, pełnych miłości i wiary Świąt Bożego Narodzenia. Niech te piękne, kaszubskie kolędy towarzyszą Wam podczas wszystkich świątecznych spotkań.