Wybory parlamentarne i referendum 2023. Informacje dla komitetów wyborczych [INFORMATOR WYBORCZY]

Jak oddać ważny głos?

W niedzielę w lokalu wyborczym otrzymamy trzy jednostronicowe karty do głosowania - jedną w wyborach do Sejmu, drugą - do Senatu, a trzecią - referendalną. Aby oddać ważny głos w wyborach, na jednej karcie należy postawić znak X w kratce przy nazwisku tylko jednego kandydata. W referendum należy odpowiedzieć na poszczególne pytania, stawiając znak X przy odpowiedzi TAK lub NIE.

Wybory do Sejmu i Senatu oraz w referendum ogólnokrajowym odbędą się w niedzielę. Głosowanie będzie odbywało się w tych samych lokalach wyborczych, przy użyciu jednej urny w godzinach od 7 do 21.

Wyborcy mogą sprawdzić miejsce głosowania w urzędzie gminy lub w Centralnym Rejestrze Wyborców poprzez stronę gov.pl (w zakładce „twoje dane”).

W lokalach wyborczych na wyborców będą czekały trzy jednostronicowe karty do głosowania. Na jednej karcie znajdą się listy kandydatów do Sejmu zarejestrowanych w danym okręgu wyborczym (w kolejności zgodnej z wylosowanymi numerami). Druga karta będzie zawierała nazwiska kandydatów do Senatu. Trzecia karta będzie zawierała cztery pytania referendalne.

Na dole każdej karty znajdzie się informacja o sposobie głosowania.

Aby oddać ważny głos, należy wpisać znak X w kratkę znajdującą się po lewej stronie nazwiska wybranego kandydata. Za nieważny uznaje się głos, gdy wyborca w żadnej z kratek nie postawi znaku X lub zagłosuje na więcej niż jedną osobę. Z kolei w referendum ogólnokrajowym na każde z pytań będzie można udzielić tylko jednej odpowiedzi: TAK lub NIE.

Do lokalu wyborczego trzeba wziąć dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość, który pozwoli na znalezienie wyborcy w spisie i dopuścić go do głosowania. Jeśli zaś wyborca będzie korzystał z zaświadczenia o prawie do głosowania, komisja dopisze go do spisu wyborców.

Wyborca nie ma obowiązku pobrania wszystkich trzech kart do głosowania. Wyborca może zdecydować o udziale np. jedynie w wyborach do Sejmu i do Senatu (bez udziału w referendum); jedynie o udziale w referendum (bez udziału w wyborach do Sejmu i do Senatu); jedynie w wyborach do Sejmu (bez udziału w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i w referendum).

O odmowie przyjęcia którejś z trzech kart należy poinformować komisję. Wówczas członek obwodowej komisji wyborczej odnotuje w rubryce„ uwagi” na spisie wyborców odmowę przyjęcia danej karty do głosowania. Taka adnotacja musi znaleźć się na spisie, ponieważ tylko w ten sposób obwodowa komisja wyborcza będzie mogła rozliczyć się z otrzymanych kart.

Szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak wyjaśniała, że wyborca ma prawo odmówić przyjęcia którejś z kart, dopóki nie odejdzie od stołu, przy którym siedzi komisja. Dodała, że na odmowę przyjęcia karty nie będzie za późno, nawet jeśli wyborca złoży już swój podpis na spisie.

- Jeśli wyborca pobrał karty do głosowania i odszedł od stołu, przy którym siedzi komisja, a potem zmieni zdanie i stwierdzi, że nie chce brać udziału w którymś z głosowań, to może ją przynieść z powrotem komisji, a komisja nie ma prawa wrzucić tej karty do urny. Taka karta zostanie zapakowana do odpowiedniego pakietu, opisana i zapieczętowana - wyjaśniła Pietrzak.- W taki sam sposób postępuje komisja, jeśli znajdzie kartę w lokalu wyborczym, bo to też się zdarza - dodała.

Każda karta do głosowania na pierwszej stronie musi być opatrzona pieczęciami obwodowej komisji wyborczej. Dodatkowo, karta w wyborach do Sejmu i Senatu musi mieć wydrukowany odcisk pieczęci okręgowej komisji wyborczej, a karta referendalna - wydrukowany odcisk pieczęci Państwowej Komisji Wyborczej.

Zgodnie z przepisami dopiski na karcie do głosowania nie wpływają na ważność głosu, jednak organy wyborcze apelują o powstrzymanie się od czynienia takich dopisków.

Nie wolno wynosić kart do głosowania poza lokal wyborczy ani też odstępować komukolwiek takiej karty. Przepisy karne Kodeksu wyborczego mówią, że grozi za to kara grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 2. Do urny musi być wrzucona kompletna karta głosowania. Karta, której część została oderwana i niewrzucona lub wrzucona osobno, będzie uznana za nieważną.

Jak zagłosować ze szpitala?

Osoby, które spodziewają się, że w wyborczą niedzielę mogą trafić do szpitala, aby oddać głos powinny pobrać wcześniej zaświadczenie o prawie do głosowania. Jeśli wyborca trafi do szpitala w dniu wyborów i nie będzie miał zaświadczenia, nie będzie mógł oddać głosu w utworzonym tam tzw. odrębnym obwodzie głosowania.

Pobyt w szpitalu nie oznacza, że wyborca będzie musiał zrezygnować z udziału w wyborach. W zdecydowanej większości szpitali w kraju zostały utworzone tzw. odrębne obwody głosowania.

Jeśli wyborca trafi do szpitala najpóźniej dzień przed wyborami, komisja wyborcza dopisze go do spisu wyborców. Jednocześnie zostanie on z urzędu skreślony ze spisu w miejscu stałego zamieszkania.

Inaczej jest w przypadku osoby, która trafi do szpitala w dniu wyborów. Wtedy komisja nie będzie mieć możliwości sprawdzenia, czy dana osoba nie oddała już głosu i nie będzie mogła dopisać wyborcy do spisu.

Z kolei osoby, które wiedzą, że w każdej chwili mogą znaleźć się w szpitalu - m.in. kobiety w ciąży czy pacjenci z chorobami przewlekłymi - chcąc zabezpieczyć swoje prawo do głosowania, mogą pobrać wcześniej zaświadczenie o prawie do głosowania.

Wniosek - z własnoręcznym podpisem - o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania można złożyć w dowolnie wybranym urzędzie gminy do czwartku, 12 października. Zaświadczenie można odebrać osobiście albo przez upoważnioną pisemnie osobę.

Tak przeliczane są głosy na mandaty dla posłów

W wyborach do Sejmu posłów wybiera się w okręgach wielomandatowych; mandaty rozdzielane są proporcjonalnie do uzyskanego przez komitety wyborcze poparcia. W podziale mandatów uczestniczą tylko te komitety, które w skali kraju otrzymały 5 proc. głosów lub - w przypadku koalicji - 8 proc. głosów.

Zgodnie z konstytucją, wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. W Polsce wybieramy 460 posłów z list kandydatów na posłów. Łącznie w całej Polsce o mandat posła ubiegać się będzie 6655 kandydatów, z czego 2949 to kobiety, a 3706 to mężczyźni.

W wyborach do Sejmu Polska podzielona jest na 41 okręgów różnej wielkości. Najmniejszym okręgiem, gdzie wybierzemy siedmiu posłów jest Częstochowa, a największym Warszawa - tu do zdobycia jest aż 20 mandatów.

W wyborach do Sejmu obowiązują progi wyborcze. W podziale mandatów uczestniczą tylko te komitety wyborcze, które w skali kraju otrzymały 5 proc. głosów lub - w przypadku koalicji - 8 proc. głosów. W podziale mandatów uczestniczą też komitety wyborcze wyborców zrzeszone w organizacjach mniejszości narodowych, których nie obowiązują progi wyborcze.

Przy przeliczaniu głosów na mandaty stosuje się metodę d’Hondta. Zgodnie z tą metodą, liczbę głosów ważnych oddanych łącznie na listy kandydatów każdego z komitetów wyborczych dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze, kolejne liczby, aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób wyników da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy w okręgu.

Następnie, każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada mu liczb kolejno największych. Wybory wygrywa komitet, który uzyska najwięcej mandatów. Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskują kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów.

W wyborach do Senatu mandat otrzymuje kandydat, który uzyskał największe poparcie w okręgu

W wyborach do Senatu, senatorów wybieramy w jednomandatowych okręgach wyborczych; mandat senatorski otrzymuje kandydat, który uzyskał największe poparcie.

Zgodnie z konstytucją, wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Kandydatem na senatora może być osoba, która najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

W wyborach do Senatu wybieramy 100 senatorów w 100 jednomandatowych okręgach. Każdy komitet wyborczy może zgłosić tylko jednego kandydata w danym okręgu.

W całej Polsce w wyborach do Senatu zarejestrowano 360 kandydatów, z czego 69 to kobiety, a 291 - mężczyźni.

Podczas, gdy w wyborach do Sejmu, które odbywają się tego samego dnia, przy rozdziale mandatów dla komitetów obowiązuje zasada proporcjonalności, senatorów wybiera się zgodnie z systemem większościowym.

Jak stanowi Kodeks wyborczy, za wybranego na senatora w danym okręgu wyborczym uważa się tego kandydata, który otrzymał najwięcej oddanych głosów ważnych. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów.

Jeżeli w danym okręgu wyborczym zarejestrowany jest tylko jeden kandydat - taka sytuacja nie występuje w tegorocznych wyborach - to zostaje on wybrany, jeśli uzyska więcej głosów na „tak”, niż na „nie”.

Tylko dwóch kandydatów wystawiono w 19 okręgach. Najwięcej kandydatów - siedmiu - wystawiono w okręgu nr 96 (Kalisz oraz powiaty: jarociński, kaliski, pleszewski).

Co dzieje się po zamknięciu lokalu wyborczego, czyli jak są liczone głosy?

Po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania w obwodzie. Wszystkie czynności członkowie komisji wykonują wspólnie. Przepisy stanowią, że nie jest dopuszczalne tworzenie z członków komisji grup roboczych, które wykonywałyby oddzielnie czynności po zakończeniu głosowania.

W niedzielę odbędą się wybory do Sejmu i Senatu oraz referendum ogólnokrajowe. Lokale wyborcze będą otwarte od godz. 7 do godz. 21.

O godzinie 21.00 przewodniczący każdej obwodowej komisji zarządzi zakończenie głosowania, a komisja zamknie lokal, jednak wyborcom przybyłym do lokalu przed tą godziną zostanie umożliwione oddanie głosu.

Po zamknięciu lokalu i po zakończeniu głosowania, w lokalu mogą przebywać - poza członkami komisji - mężowie zaufania, obserwatorzy społeczni i obserwatorzy międzynarodowi. Nie mogą oni jednak uczestniczyć w liczeniu głosów ani pomagać członkom komisji w wykonywaniu ich zadań.

Zgodnie z przepisami, po zakończeniu głosowania przewodniczący obwodowej komisji wyborczej zapieczętowuje otwór urny wyborczej.

Następnie, obwodowa komisja wyborcza ustala - na podstawie spisu wyborców - liczbę osób uprawnionych do głosowania oraz liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania, a także liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, a następnie karty te umieszcza w zapieczętowanych pakietach.

Kolejnym krokiem jest otwarcie urny wyborczej przez przewodniczącego obwodowej komisji wyborczej. Komisja liczy wyjęte z urny karty do głosowania i ustala liczbę kart ważnych, liczbę kart nieważnych oraz liczbę głosów ważnych oddanych na poszczególne listy i poszczególnych kandydatów, a także liczbę głosów nieważnych.

Następnie komisja sporządza protokoły głosowania: na listy kandydatów na posłów, na kandydatów na senatora oraz w referendum. Po sporządzeniu protokołów głosowania komisja wprowadza dane do systemu teleinformatycznego oraz wywiesza ich kopie w miejscu łatwo dostępnym dla zainteresowanych i widocznym po zamknięciu lokalu.

Jeżeli liczba kart ważnych do głosowania wyjętych z urny jest mniejsza lub większa od liczby kart wydanych, komisja podaje w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.

Wszystkie czynności obwodowej komisji wyborczej wykonywane są wspólnie przez członków komisji w liczbie stanowiącej co najmniej 2/3 jej pełnego składu, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy.

Kodeks wyborczy nakłada także obowiązek okazywania wszystkim członkom obwodowej komisji każdej karty do głosowania podczas ustalania wyniku głosowania.

Z wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych wynika, że należy rozumieć to wyłącznie jako zakaz przeglądania kart i wykonywania czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania pojedynczo przez część członków komisji albo w odrębnych grupach. Wykonywanie czynności komisji w zakresie ustalenia wyników głosowania powinno zostać tak zorganizowane, by każdy z członków komisji widział karty do głosowania i mógł dokonać ich oceny, a jednocześnie nie może prowadzić do utrudniania, opóźniania lub paraliżowania pracy komisji - zakładają wytyczne.

Wielu komentatorów obawia się, że procedura okazywania kart wszystkim członkom komisji - wprowadzona nowelizacją przepisów z początku tego roku - spowoduje wydłużenie czasu koniecznego na zliczenie głosów - szczególnie w sytuacji, w której razem z wyborami do Sejmu i Senatu przeprowadzone będzie referendum ogólnokrajowe. Do sprawy odnosiła się wielokrotnie szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak wskazując, że nowelizacja Kodeksu wyborczego uszczegółowiła tylko obowiązujące wcześniej przepisy w tej kwestii.

Jak mówiła, także w poprzednim stanie prawnym komisje musiały liczyć głosy wspólnie, nie można było tworzyć zespołów i grup roboczych, a członkowie komisji nie mogli pracować pojedynczo. - Te zasady są więc takie same - podkreśliła Pietrzak.

Wyniki wyborów do Sejmu i Senatu w 2011 r. Polacy poznali wczesnym popołudniem w powyborczy wtorek. Również w wyborach parlamentarnych w 2015 r. Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła wyniki w powyborczy wtorek po południu.

Z kolei w wyborach w 2019 r. wyniki wyborów do Sejmu i Senatu zostały podane rekordowo szybko - Polacy poznali nowych posłów i senatorów już w poniedziałek wieczorem.

Szefowa KBW nie spodziewa się, by w tym roku udało się pobić, czy nawet zrównać z rekordem sprzed czterech lat z powodu dodatkowego, trzeciego głosowania - w referendum ogólnokrajowym. - Liczymy na to, że we wtorek 17 października podamy wyniki głosowania - zapowiedziała.

Za granicą będzie 417 obwodowych komisji wyborczych

Za granicą będzie 417 obwodowych komisji wyborczych - Ministerstwo Spraw Zagranicznych ponownie zdecydowało o zwiększeniu ich liczby. Szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak nie spodziewa się problemów przy liczeniu głosów w obwodach zagranicznych.

W niedzielę odbędą się wybory do Sejmu i Senatu oraz referendum ogólnokrajowe.

Zgodnie z Kodeksem wyborczym, zagraniczne komisje wyborcze mają od zakończenia głosowania 24 godziny na zliczenie oddanych głosów; jeśli nie zdążą tego zrobić, to głosowanie w tych obwodach uważa się za niebyłe.

Szefowa Krajowego Biura Wyborczego przypominała, że w wyborach do Sejmu i Senatu cztery lata temu najliczniejsze zagraniczne komisje wyborcze przekazywały swoje protokoły w poniedziałek we wczesnych godzinach porannych, zaś ostatni protokół - z największej, liczącej blisko 6 tys. wyborców komisji - wpłynął w południe w powyborczy poniedziałek. - Jeśli komisje będą musiały policzyć karty referendalne, to będą miały drugie tyle czasu na to - wskazywała.

Zwróciła też uwagę, że w tegorocznych wyborach za granicą powołano o blisko 100 obwodowych komisji wyborczych więcej: w wyborach w 2019 r. było to 320 komisji, zaś w tym roku będzie ich 417.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych już dwukrotnie zwiększało liczbę komisji za granicą. Najpierw utworzono 402 obwody głosowania, następnie zwiększono ich liczbę kolejno do 410 i 417. Dotyczy to przede wszystkim Niemiec, Holandii, Włoch, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, gdzie w utworzonych już obwodach szybko przyrastała liczba wyborców i istniała obawa, że komisje nie zdołają ustalić wyników głosowania w 24 godziny od jego zakończenia.

Ponadto, szefowa KBW wskazywała, że wbrew nieprawdziwym informacjom ostatnia nowelizacja Kodeksu wyborczego nie zmieniła zasad liczenia głosów w wyborach i będzie się ono odbywać tak, jak dotychczas - komisje będą liczyć głosy wspólnie, a nie w zespołach roboczych

- Biorąc pod uwagę okoliczności: fakt, że za granicą będzie dużo więcej obwodowych komisji, to, że konsulowie mogą powoływać większe składy tych komisji, a także dane sprzed czterech lat, to nie powinno być problemów ze zliczeniem głosów o czasie - podkreśliła Pietrzak.

Kto i kiedy decyduje o ważności wyborów? Jak wnieść protest wyborczy? - zasady i wymogi

Nie później niż 90 dni po wyborach Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego rozstrzyga o ważności wyborów do Sejmu i Senatu. Jednak wcześniej musi rozpoznać wszystkie protesty wyborcze. Wyjaśniamy m.in. wymogi i zasady wnoszenia tych protestów.

Regulacje dotyczące tych kwestii znajdują się w rozdziale 8 Kodeksu wyborczego. W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał komunikat w sprawie trybu wnoszenia protestów przeciwko ważności wyborów.

Jaki jest termin na wniesienie protestu wyborczego?

Jak wynika z przepisów, protesty te wnosi się do Sądu Najwyższego na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników wyborów.

W jaki sposób złożyć protest wyborczy?

Jednym ze sposobów wniesienia protestu wyborczego jest bezpośrednie złożenie go w Sądzie Najwyższego. Należy zrobić to w Punkcie Obsługi Interesantów stanowisko 0N39 przy pl. Krasińskich 2/4/6 od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30–15.30. Na czas składania protestów Sąd Najwyższy wprowadził specjalne udogodnienia dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Protest wyborczy można nadać też w polskiej placówce pocztowej. Możliwe jest wysłanie protestu u innego operatora. Musi on jednak wpłynąć do Sądu Najwyższego przed upływem siedmiu dni od ogłoszenia wyników wyborów w Dzienniku Ustaw.

Z kolei wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim mogą złożyć protest odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Należy wówczas dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju. Protest nadany do konsula wysłany pocztą zagraniczną lub kurierem musi wpłynąć do urzędu konsularnego przed upływem terminu do wniesienia protestu.

Kto może złożyć protest wyborczy?

Prawo wniesienia protestu wyborczego przysługuje wyborcy, pełnomocnikowi wyborczemu oraz przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej. Skarżący mogą wnieść protest osobiście, nie mają przy tym obowiązku ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika.

Co musi znaleźć się w proteście?

Protest musi być wniesiony na piśmie. Niedopuszczalne jest wniesienie protestu wyborczego innej w formie np. przez faks, e-mailem, przez ePUAP.

Do rozpoznania protestu wyborczego należy spełnić wszystkie wymogi formalne, które są określone w Kodeksie wyborczym. protest musi też spełniać ogólne warunki pisma procesowego określone w art. 126 i następne Kodeksie postępowania cywilnego. Chodzi w szczególności o:

- oznaczenie podmiotu wnoszącego protest z podaniem jego adresu i numeru PESEL;

- oznaczenie, w którym z obwodów do głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego w spisie wyborców było umieszczone imię i nazwisko wnoszącego protest;

- oznaczenie pełnomocnika wraz ze wskazaniem jego adresu (do protestu należy dołączyć dokument pełnomocnictwa);

- wniosek o stwierdzenie nieważności wyborów/wyborów w danym okręgu wyborczym/wyboru posła/wyboru senatora;

- zarzuty;

- przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których oparto zarzuty;

- uzasadnienie zarzutów;

- własnoręczny podpis skarżącego lub jego pełnomocnika.

Jeżeli protest wyborczy składa osoba przebywająca za granicą lub na polskim statku morskim – protest musi dodatkowo zawierać oznaczenie pełnomocnika zamieszkałego w Polsce lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w Polsce wraz ze wskazaniem ich adresów.

Kto rozpoznaje protesty wyborcze?

Protesty przeciwko ważności wyborów rozpoznaje Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym. Uczestnikami tego postępowania są: wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej albo jego zastępca i Prokurator Generalny.

Sąd Najwyższy co do zasady, rozpoznaje protesty na posiedzeniu niejawnym. Oznacza to, że biorą w nim udział wyłącznie sędziowie, bez możliwości uczestniczenia w nim osób trzecich. Jednak z ważnych przyczyn, protesty mogą zostać skierowane do rozpoznania na posiedzeniu jawnym na rozprawę, w którym mogą wziąć udział uczestnicy postępowania, a także media i publiczność.

Co może orzec Sąd Najwyższy?

SN może pozostawić protest bez dalszego biegu, co oznacza, że protest z przyczyn formalnych nie może zostać rozpoznany merytorycznie. Chodzi o sytuacje gdy protest wniesiony zostanie przez osobę do tego nieuprawnioną lub nie spełnia warunków formalnych. Bez dalszego biegu SN pozostawia też protest dotyczący sprawy, co do której Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.

Jeżeli protest spełnia warunki formalne, to SN wydaje postanowienie w jego sprawie. Sąd może uznać, że protest jest niezasadny lub zasadny. W tym drugim przypadku Sąd Najwyższy wskazuje, czy stwierdzone nieprawidłowości miały wpływ na wynik wyborów.

Kiedy SN orzeka o ważności wyborów?

Po rozpoznaniu wszystkich protestów wyborczych cały skład Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, na podstawie sprawozdania PKW z wyborów i opinii trójkowych składów co poszczególnych protestów rozstrzyga o ważności wyborów. Uchwałę w tej sprawie SN wydaje nie później niż 90 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu jawnym.

W wyborach do Sejmu Polacy wybiorą 460 posłów. Polska podzielona jest na 41 okręgów różnej wielkości. Najmniejszym okręgiem, gdzie wybiera się 7 posłów, jest Częstochowa, zaś największym Warszawa - tu do zdobycia jest aż 20 mandatów. W naszym regionie wybory do Sejmu odbędą się w trzech okręgach - nr 40 (tzw. koszaliński, 8 mandatów), nr 26 (gdyńsko-słupski, 14 mandatów) i nr 38 (północna Wielkopolska, 9 mandatów).

Głosować będzie można na kandydatów m.in. sześciu ogólnopolskich list wyborczych. To komitety, które zarejestrowały listy w co najmniej w połowie okręgów wyborczych. Są to: Bezpartyjni Samorządowcy, Koalicja Obywatelka, Konfederacja, Lewica, Prawo i Sprawiedliwość oraz Trzecia Droga Polska 2050.

W wyborach do Senatu Polacy wybiorą 100 senatorów. Zasady są proste - kandydatka bądź kandydat, który zdobędzie największą liczbę głosów w każdym ze 100 okręgów zdobędzie mandat senatora. W naszym regionie wybranych zostanie pięciu senatorów, w okręgach nr: 62 (Słupsk i powiaty: lęborski, słupski, wejherowski), 63 (bytowski, chojnicki, człuchowski, kartuski, kościerski), 88 (chodzieski, czarnkowsko-trzcianecki, pilski, wągrowiecki, złotowski), 99 (białogardzki, choszczeński, drawski, kołobrzeski, świdwiński, wałecki), oraz 100 (Koszalin i powiaty: koszaliński, sławieński, szczecinecki).

W tym roku wybory do Sejmu i Senatu połączone będą z referendum. Pytania referendalne brzmią następująco:

• „Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?”,
• „Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?”,
• Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?”,
• Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?”.

Wybory do Sejmu, Senatu i referendum to trzy odrębne głosowania - można w nich uczestniczyć rozdzielnie. Oznacza to, że chęć głosowania w wyborach parlamentarnych nie oznacza konieczności głosowania w referendum i odwrotnie. Aby referendum było ważne wymagane jest 50 proc.frekwencji.

Kalendarz wyborczy

Od 1 września do 12 października:

• składanie przez wyborców wniosków o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów oraz o zmianę miejsca głosowania;
• składanie przez żołnierzy pełniących zasadniczą służbę wojskową albo odbywających ćwiczenia wojskowe, a także ratowników odbywających zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejsce stałego zamieszkania oraz policjantów z jednostek skoszarowanych, funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej pełniących służbę w systemie skoszarowanym wniosków o zmianę miejsca głosowania;

Do 11 września:

• utworzenie obwodów głosowania w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów, domach studenckich i zespołach tych domów, a także ustalenie ich granic, siedzib i numerów;

Do 15 września:

• podanie do publicznej wiadomości informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych, w tym o lokalach przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a także o możliwości głosowania korespondencyjnego i głosowania przez pełnomocnika;
• zgłaszanie przez kapitanów statków wniosków o utworzenie obwodów głosowania na polskich statkach morskich;
• zgłaszanie kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych przez pełnomocników komitetów wyborczych;

Do 25 września:

• powołanie obwodowych komisji wyborczych;
• podanie do publicznej wiadomości informacji o numerach i granicach obwodów głosowania utworzonych za granicą oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych;

Od 30 września do 13 października do godz. 24:

• nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych audycji wyborczych przygotowanych przez komitety wyborcze;

Do 2 października:

• zgłaszanie zamiaru głosowania korespondencyjnego przez wyborców niepełnosprawnych, w tym za pomocą nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat;
• zgłaszanie zamiaru skorzystania z prawa do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego oraz bezpłatnego transportu powrotnego przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, w gminie, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski;

Do 5 października:

• podanie przez okręgowe komisje wyborcze, w formie obwieszczenia, informacji o zarejestrowanych listach kandydatów na posłów oraz zarejestrowanych kandydatach na senatorów;
• podanie do publicznej wiadomości informacji o organizacji w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego w dniu wyborów;

Do 6 października:

• składanie wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat;

Do 10 października:

• składanie przez komitety wyborcze wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych oświadczeń do Państwowej Komisji Wyborczej o korzystaniu ich list kandydatów na posłów ze zwolnienia z obowiązku przekroczenia progu wyborczego;
• składanie przez wyborców przebywających za granicą wniosków o ujęcie ich w spisie wyborców w obwodach głosowania utworzonych za granicą;
• składanie przez wyborców przebywających na polskich statkach morskich wniosków o ujęcie ich w spisach wyborców w obwodach głosowania utworzonych na tych statkach;

Do 12 października:

• poinformowanie wyborców niepełnosprawnych oraz wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, którzy zgłosili zamiar skorzystania z prawa transportu do lokalu wyborczego, o godzinie transportu w dniu głosowania;

13 października o godz. 24:

• zakończenie kampanii wyborczej;

15 października w godz. 7–21:

• głosowanie

PKW/PAP/red.