fot. wikipedia
Nastąpiło to na mocy rozporządzenia prezydenta o zmianie ustroju pieniężnego z 14 kwietnia 1924 roku. Zmiany były częścią przeprowadzonej reformy walutowo-skarbowej. 

W rozporządzeniu ustalono między innymi relację marki polskiej do złotego: 1 800 000 marek polskich za 1 złotego. Prezesem Rady Banku Polskiego został finansista Stanisław Karpiński, który wcześniej stał na czele Komitetu Organizacyjnego Banku Polskiego.

Nową walutę zbudowano na solidnych fundamentach. 30 procent obiegu było zabezpieczone w złocie i walutach obcych. Bank Polski miał kapitał początkowy w wysokości 100 milionów złotych. W obiegu były nominały od 1 grosza, a największy nominał miał banknot 500 złotych. Banknoty były zabezpieczone znakami wodnymi. Ówczesny złoty był równy frankowi szwajcarskiemu. Jego wartość odpowiadała wartości 9/31 grama czystego złota. Za dolara płacono 5 złotych 18 groszy.

„Złoty” nie był jedyną nazwą, którą brano pod uwagę, zastępując markę. Wśród propozycji pojawiały się „piast”, „pol” i „lech”. Za ostatnią opcją był marszałek Józef Piłsudski. W lutym 1919 roku podpisał dekret, w którym napisano, że „jednostka monetarna waluty polskiej otrzyma nazwę „Lech”, a setna jej część nazwę „grosz””. „Lech” znalazł się w projekcie ustawy, która miała wprowadzić nową walutę. Przeciwko takiemu nazewnictwu wystąpił między innymi Stanisław Karpiński, który poparł „złotego”. Swoje stanowisko uzasadnił tym, że nazwa „złoty” funkcjonowała przed I wojną światową i zaborami. Ostatecznie nazwę „złoty” uchwalił Sejm Ustawodawczy 28 lutego 1919 roku. Jego setną częścią stał się „grosz”.

Reforma walutowa i uzdrowienie skarbu były najważniejszymi zadaniami rządu, powołanego w grudniu 1923 roku. Na jego czele stanął Władysław Grabski. W tamtym czasie sytuacja gospodarcza w Polsce była wyjątkowo trudna, ponieważ panująca hiperinflacja powodowała, że ceny rosły z dnia na dzień.

Na początku stycznia 1924 roku Sejm uchwalił „Ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej”. Na jej mocy rząd premiera Grabskiego otrzymał pełnomocnictwa w zakresie spraw dotyczących zmiany ustawodawstwa podatkowego, wprowadzenia nowego systemu monetarnego i waluty, ogłoszenia statutu Banku Emisyjnego, sprzedaży przedsiębiorstw państwowych oraz zaciągania pożyczek do wysokości 500 milionów franków w złocie.

20 stycznia 1924 roku ukazało się „Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej w przedmiocie systemu monetarnego”. Stwierdzono w nim, że jednostką monetarną w Rzeczypospolitej Polskiej jest „złoty”.

1 lutego 1924 roku zaprzestano druku marek polskich na pokrycie deficytu skarbowego. 1 lipca 1924 roku marka przestała być prawnym środkiem płatniczym w Polsce.

We wrześniu 1939 roku kierownictwo Banku Polskiego wywiozło za granicę bankowe zapasy złota i inne aktywa. Do czerwca 1940 roku Bank Polski działał w Paryżu, następnie przeniósł się do Londynu. Zajęcie Polski przez Niemcy spowodowało wprowadzenie nowej waluty. Dotychczasowe banknoty wymieniano na nowe, które nie posiadały polskich symboli narodowych. W 1946 roku Bank powrócił do kraju, jednak od roku działał już Narodowy Bank Polski. Wartość złotego została uzależniona od kursu waluty radzieckiej. W 1950 roku postanowiono zrównać kurs złotego z rublem. Dokonano tego po niekorzystnym kursie 100:3, co oznaczało obniżenie wartości pieniądza o dwie trzecie.

Współczesne banknoty do obiegu zostały wprowadzone z dniem 1 stycznia 1995 roku. Złotówkę zastąpił PLN, czyli polski nowy złoty. Denominacja odbywała się po kursie 1:10 000. Początkowo banknoty miały nominały 10, 20, 50 złotych. Pół roku później powstały banknoty 100- i 200-złotowe. Od dwóch lat w obiegu jest banknot 500-złotowy.

Nazwa „złoty” po raz pierwszy pojawiła się pod koniec XV wieku. Sejm piotrkowski w 1496 roku ustalił cenę złotego na 30 groszy srebrnych. W tamtych czasach złoty był jedynie jednostką obrachunkową i miał wartość 1 dukata węgierskiego. Złoty jako moneta pojawił się po raz pierwszy w 1663 roku. Pierwsze monety nazywano tynfami i zawierały w sobie srebro o wartości około 13 groszy. W XVII wieku w obiegu były także między innymi talary, tak zwane boratynki oraz monety zagraniczne. Ostatni król Rzeczypospolitej Obojga Narodów Stanisław August Poniatowski wycofał z obiegu inne monety i złoty został jednostką zasadniczą o kursie 1 złoty polski = 30 groszy. Wartość ta utrzymała się w czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

Mennica warszawska biła monety złotowe do 1841 roku. Emisja pierwszego pieniądza papierowego przypada na drugi rozbiór Polski oraz insurekcję kościuszkowską. Banknot trafił na rynek w sierpniu 1794 roku. Trzy miesiące później banknot wycofano. Po rozbiorach polski złoty zniknął całkowicie, ustępując miejsca walutom okupantów.

IAR/aj