Co trzeba wiedzieć o numerze NIP?
Mogłoby się wydawać, że jego wiodąca rola w świecie podmiotów gospodarczych obowiązuje od transformacji ustrojowej. Nie do końca jest to zgodne ze stanem faktycznym. Przede wszystkim dlatego, że NIP pojawił się w polskim porządku prawnym dopiero w 1995 roku, na mocy Ustawy o Ewidencji i Identyfikacji Podatników.
Co warto odnotować, początkowo ustawodawca widział zastosowanie bazy NIP w zupełnie inny sposób. Do przełomu 2011 i 2012 roku wszyscy aktywni na rynku pracy, bez względu na to, czy obowiązywała ich umowa o pracę, czy były to osoby samozatrudnione, musiały posługiwać się Numerem Identyfikacji Podatkowej.
Ten składał się (i dalej składa) z dziesięciu cyfr. Ustawodawca wprowadził jednak sporo zamieszania, decydując się na rozróżnienie numerów NIP przynależnych do firm od identyfikatorów osób cywilnych tylko poprzez inne rozmieszczenie myślników. Ta pierwsza grupa posługiwała się formatem 000-000-00-00, a działalności musiały rozmieszczać myślniki w następujący sposób: 000-00-00-000.
Taka forma przetrwała dość długo. Zasady zmieniły się dopiero na przełomie 2011 i 2012 roku, kiedy rząd zdecydował się przyjąć Ustawę o NIP, która czyniła z niego bazę danych dostępną zwłaszcza dla przedsiębiorców. Dla osób zatrudnionych na etacie kluczową rolę zaczął odgrywać numer PESEL.
Z biegiem czasu Ustawa o NIP doczekała się jeszcze kilku ważnych nowelizacji. Wprowadzały one sporo zmian, jednak nadrzędna zasada wciąż pozostała nietknięta: baza ma charakter otwarty. Oznacza to, że gdy wejdziemy na przykład na wyszukiwarkę NIP w serwisie ALEO.com (https://aleo.com/pl/funkcje/baza-firm/wyszukiwarka-nip), gdzie można znaleźć dane o 3,5 milionach firm i wpiszemy w pole szukania Numer Identyfikacji Podatkowej z faktury lub paragonu, to za darmo będziemy mogli zapoznać się z najważniejszymi informacjami o interesującym nas podmiocie.
Kto musi posługiwać się numerem NIP?
Zasady posługiwania się numerem NIP były wielokrotnie zmieniane. Na pewno warto przypomnieć tu nowelę, którą 5 sierpnia 2011 roku podpisał prezydent. Zlikwidowała ona obowiązek posiadania Numeru Identyfikacji Podatkowej przez osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej.
Kolejne gabinety rządzące coraz bardziej modyfikowały Ustawę o NIP, wprowadzając przedmiotowe wyłączenia lub — wręcz przeciwnie — dodając obowiązek rejestracji w bazie dla kolejnych działalności gospodarczych, choć nie tylko.
W polskim porządku prawnym Numer Identyfikacji Podatkowej jest obowiązkowy dla zdecydowanej większości firm. Muszą go mieć na przykład jednoosobowe działalności gospodarcze, ale i spółki (zarówno z o.o., jak i cywilne czy jawne).
NIP jest też obowiązkowy dla jednostek samorządu terytorialnego. W praktyce oznacza to, że gdy wejdziemy na strony Biuletynu Informacji Publicznej wybranego miasta, to znajdziemy tam jego numer NIP. Ta sama zasada dotyczy starostw, urzędów wojewódzkich oraz tak zwanych jednostek podległych, na przykład straży gminnych czy służb komunalnych, jeśli gmina
takie posiada.
Numerem Identyfikacji Podatkowej posługują się też fundacje, stowarzyszenia rejestrowe czy organy kontroli skarbowej. NIP jest też wymaganym identyfikatorem dla banków, inkasentów podatków oraz przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli.
W polskim porządku prawnym można wskazać na jeden, dość specyficznie umocowany rodzaj firmy, który nie musi posiadać numeru NIP. Jest to tak zwana działalność nierejestrowana, którą wprowadziła „Konstytucja Biznesu”.
Firma nierejestrowana jednocześnie może i nie może być uznana za pełnoprawny podmiot. Może, ponieważ, nic nie stoi na przeszkodzie, by wystawiała ona faktury za swoje usługi. Nie może, ponieważ obowiązują ją bardzo ścisłe limity na przykład w kwestii miesięcznych dochodów. Te nie mogą przekraczać 50% połowy minimalnej pensji krajowej.
Jak wyrobić sobie numer NIP?
W najlepszej sytuacji są osoby, które dopiero zakładają firmę. Wystarczy skorzystać z formularza CEIDG, a numer zostanie nam przyznany już po kilku dniach. Nic nie stoi na przeszkodzie, by skorzystać też z nieco bardziej tradycyjnych metod.
W urzędach znajdziemy formularze NIP-3 oraz NIP-7. Po wyborze właściwego możemy oddać go urzędnikowi zarówno w formie papierowej, jak i odesłać jako zeskanowany załącznik do wiadomości e-mail. Pamiętajmy jednak o tym, że w tym drugim przypadku konieczne będzie podpisanie wiadomości naszym kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
[ARTYKUŁ SPONSOROWANY]