fot. gov.pl
Polski taniec narodowy - polonez, zwyczaj wodzenia niedźwiedzia na
Śląsku Opolskim, procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów oraz Kaszubska Gwiôzdka
znalazły się wśród 20 nowych zjawisk wpisanych na Krajową Listę
Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego - ogłoszono we wtorek w Nowym Sączu.
Radca ministra kultury do spraw UNESCO Joanna Cicha-Kuczyńska podziękowała
tym, którzy kultywują tradycję swoich przodków za podjęcie trudu
wpisania swoich zwyczajów na krajową listę.
- To, że jakiś element jest wpisany na Krajową Listę Niematerialnego
Dziedzictwa Kulturowego skutkuje tym, że może być później wpisany na
światową listę UNESCO. Na tej liście jest już szopkarstwo krakowskie
oraz polska kultura bartnicza. Chcemy mieć jak najwięcej takich wpisów,
chociaż zawsze podkreślamy, że sensem konwencji UNESCO nie jest sam wpis
na listę, natomiast sensem jest przekaz międzypokoleniowy, szczególnie w
środowisku lokalnym, w rodzinie, tak, aby zawsze byli kontynuatorzy
danej tradycji - mówiła Joanna Cicha-Kuczyńska.
Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to spis
przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski oraz forma
ochrony dziedzictwa kulturowego wynikająca z podpisanej przez Polskę
Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa
kulturowego. Lista ma charakter informacyjny i zawiera opis
zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o
miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności.
Obecnie na Liście znajduje się 49 wpisów. Prowadzi ją Minister Kultury,
Dziedzictwa Narodowego i Sportu we współpracy z Narodowym Instytutem
Dziedzictwa.
Podczas wtorkowej Gali Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego
kultywującym tradycje uroczyście wręczono decyzje Ministra Kultury,
Dziedzictwa Narodowego i Sportu o wpisie na listę. Na Krajową Listę
Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wpisano: Kaszubską Gwiôzdkę - zwyczaj, który powoli już wymiera. Ten obrzęd jest szczególnie kultywowany w gminie Sierakowice. Kaszubska Gwiôzdka to odwiedzanie domów przez grupy kolędnicze w
dzień Wigilii Bożego Narodzenia. Zespoły gwiôzdek liczą zazwyczaj od 10
do 15 kawalerów w wieku od 15 do 30 lat. Kolędowanie zaczyna się w
wigilijne popołudnie i trwa niemal do Pasterki. W tym czasie
odwiedzanych jest kilkadziesiąt gospodarstw z własnej i sąsiednich wsi.
Przez wszystkie lata chodzenia z gwiôzdką jej członkowie nie uczestniczą
w wieczerzach wigilijnych przygotowywanych w rodzinnych domach.
Przynależność do grupy jest wyróżnieniem i na każde zwalniające się
miejsce, czeka już kilku chętnych kawalerów. Często ważnym powodem
przystąpienia do grupy jest rodzinna tradycja.
Na listę zostało wpisane także taniec polski polonez, zwyczaj wodzenia
niedźwiedzia na Śląsku Opolskim, kroszonkarstwo opolskie czyli zdobienie
wielkanocnych jaj techniką batikową, umiejętność ręcznego malowania
wzoru opolskiego, wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy
Zielonej, krzyżoki czyli zwyczaj stawiania bramy wielkanocnej w Borkach
Małych, babski comber na Śląsku Opolskim (zwyczaj ostatkowy), procesja
Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu
Śląskim i Zimnej Wódce, zwyczaj dunajowania w Łukowej i okolicach
(kolędowanie), tradycyjne święcenie pokarmów w Dąbrowie Chotomowskiej,
wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicach Strzelec Opolskich,
wypiek pieczywa obrzędowego - byśków i nowych latek Kurpiów Puszczy
Zielonej, carillonowa muzyka w Gdańsku, chodzenie z kozą na Kujawach
(obrzęd ostatkowy) oraz hafciarstwo z nadwiślańskiego Urzecza.
Na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego został
również wpisany wielkanocny zwyczaj dmuchania ogni w Koprzywnicy czyli
tzw. Bziuki, umiejętność wytwarzania czepców warmińskich oraz tradycyjne
szkutnictwo z Pucka.
PAP/red./kc