W sobotę mija 78 lat od zdobycia Kołobrzegu przez żołnierzy I Armii Wojska Polskiego

Bój o twierdzę kołobrzeską jest też uznawany za największą w dziejach, wyłączając powstanie warszawskie, bitwę miejską (uliczną) z udziałem polskich żołnierzy. Walki w mieście, którego powierzchnia nie przekraczała 23 km kwadratowych trwały 11 dni. W końcowej fazie zaangażowanych w nie było prawie 60 procent stanu I AWP. Łącznie miasto zdobywało ok. 29 tys. polskich żołnierzy.

Kołobrzeg został doszczętnie zniszczony, zabudowa ucierpiała w 90 procentach. Straty polskie to ponad 1700 zabitych, 2600 rannych i prawie 180 zaginionych. Straty po stronie niemieckiej są trudniejsze do określenia. Według meldunków żołnierskich Niemcy mieli stracić od 4 do 5 tysięcy żołnierzy. Kołobrzeska księga poległych wymienia, jednak tylko 441 poległych Niemców. Prawie 4 tysiące trafiło do niewoli. Pozostałym udało się ewakuować drogą morską.

Oto kalendarium tych dramatycznych dni:

• 7 marca - Po nieudanej próbie zajęcia miasta przez czerwonoarmistów zadanie zdobycia Kołobrzegu otrzymuje I Armia Wojska Polskiego. Miasto bronione jest przez około 10 tysięcy żołnierzy niemieckich z różnych jednostek, rozbitych podczas walk na Pomorzu.
• 8 marca - Na Kołobrzeg od strony południowo-zachodniej ruszyła 6 DP. Pod koniec dnia pierścień okrążenia wokół twierdzy zamyka skierowana do walk 3 DP.
• 9 marca - Pierwsi Polscy żołnierze docierają nad Bałtyk. Trwają zacięte walki, kolejne ataki rozbijają się o niemieckie linie obronne. Poprawa pogody umożliwia użycie lotnictwa, a wojska inżynieryjne budują pod ogniem przeprawy na Parsęcie.
• 10 marca - Ciężkie walki toczą się w rejonie kościoła św. Jerzego. Ostatecznie, kościół zdobywają żołnierze z 7. pułku 3 DP, a następnie przez kilka dni odpierają szaleńcze kontrataki ze strony Niemców. Tego dnia w polskie ręce wpadają też niemieckie plany obrony miasta.
• 10-12 marca - Prawie 3 dni trwają krwawe walki o miejskie zabudowania. Żołnierze obu stron są już tak wyczerpani nerwowo i fizycznie, że walczą jedynie w ciągu dnia. Nocą wszyscy śpią pokotem na swoich stanowiskach.
• 13 marca - Krwawy bój toczy się o centrum miasta, gazownie i koszary. Polakom udaje się także zająć część cmentarza. Żołnierze 6 DP sforsowali Parsętę i zbliżyli się do portu.
• 13 na 14 marca - Przełom! Żołnierzom 4 DP udaje się dotrzeć nad morze i opanować główne punkty oporu wroga w śródmieściu. W walce pozostają też 3 i 6 DP, które atakujące poszczególne forty. Niemcy wykonują serię nieskutecznych przeciwuderzeń. Duże straty wśród atakujących Polaków są skutkiem działania snajperów ukrytych w budynkach mieszkalnych.
• 15 marca - Drogą morską Niemcy sprowadzają posiłki ze Świnoujścia, wzmocnienia nie ominęły też 1 AWP. Od tego momentu działania Polaków wspiera sowiecka brygada artylerii rakietowej.
• 16 marca - Niemcy bronią się już tylko na trzeciej linii umocnień. Polacy zdobywają większość Wyspy Solnej u ujścia Parsęty i Kanału Drzewnego. Zniszczeniu uległa kołobrzeska bazylika. Zacięte boje toczą się o Białe i Czerwone Koszary, parowozownię oraz wytwórnię farmaceutyczną.
• 17 marca - Tego dnia Niemcy kończą ewakuację drogą morską 70 tys. cywilów, stopniowo też wysyłają do Rzeszy obrońców twierdzy.
• 17 na 18 marca - Toczą się wieczorne i nocne walki o forty Münde, Kamienny Szaniec, rejon dworca kolejowego oraz miejscowy port. Żołnierze niemieccy utrzymują już jedynie niewielki przyczółek. Wraz z portem został on zajęty przez Polaków po kilku godzinach walk. Kołobrzeg zostaje zdobyty!

W zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu znajdują się zebrane przez jego pracowników liczne relacje uczestników tych walk.

Zapraszamy do wysłuchania ich fragmentów, które opracował Piotr Głowacki.

pg/mt