Koszaliński Rynek Staromiejski 1945 r. - fot. ze zbiorów prywatnych Kacpra Pencarskiego
Dziś mija 78 lat od zdobycia Koszalina przez czerwonoarmistów. W walkach o zdobycie miasta brał udział 3. Korpus Pancerny Gwardii gen. Aleksego Panfiłowa. Sowieckie oddziały, w ramach tzw. Operacji Pomorskiej podeszły pod miasto już 3 marca. Za datę zdobycia Koszalina uznaje się jednak 4 marca godzinny nocne, czyli moment wycofania się jednostek broniących poza miasto w kierunku zachodnim - na Kołobrzeg.
Koszalina broniło około 2 tysięcy
rekrutów węgierskich, niedobitki francuskiej dywizji SS - Karol
Wielki oraz garstka żołnierzy młodocianych i starców. Do
obrony skierowano też z Białogardu oddział artylerii, ale bez
amunicji. Ze wspomnień jednego z obrońców wynika, że artylerzyści
bronili miasta jako zwykli fizylierzy. W mieście przebywało
około 30 tysięcy cywilów z tym jednak, że większość z nich
stanowili uciekinierzy ze wschodu. Znaczna część rdzennej
ludności wyjechała z miasta na krótko przed rozpoczęciem walk
Obroną miasta kierował gen.
Aleksander von Zülow. Stworzył w mieście dwa pierścienie
obronne. Pierwsza rubież obejmowała m.in. dzisiejsza ulicę
Piłsudskiego na wysokości ówczesnej szkoły kadetów a dziś
Centrum Szkolenia Straży Granicznej. Drugi okręg wiódł po
obwodzie murów miejskich.
Atak rozpoczął się od nawały
ogniowej Rosjan, od strony góry Chełmskiej. Jednocześnie miasto
ostrzeliwane było z południa. Następnie do akcji weszły czołgi
i piechota. Walki tylko chwilami były intensywne a wieczorem 4
marca pod osłoną nocy niedobitki obrońców, wycofały się w
kierunku zachodnim. W czasie walk zniszczona została część
centrum miasta. Z okolic rynku ocalała część budynków na
pierzei północnej, tak gdzie dziś stoi ratusz i pierzeja
zachodnia. Zniszczona została cała część od ulicy Grodzkiej w
tym stary niemiecki ratusz.
Pierwsi Polscy osadnicy pojawili się w Koszalinie już kilka dni po zakończeniu walk, a pierwsza zorganizowana grupa przybyła w 9 maja 1945 roku z Gniezna, Wkrótce wybrano też pierwszego polskiego burmistrza. Został nim - Stanisław Jakubowski.
Więcej na ten temat dziś po
godzinie 15 w Detektywach Historii.
pg/mt