fot. wikipedia
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, na której czele stanął generał Wojciech Jaruzelski.
W skrócie
  • Uroczystości rocznicowe w Koszalinie rozpoczną się o godz. 11:00 złożeniem kwiatów na grobach Janka Stawisińskiego i Andrzeja Kosiewicza.

O wprowadzeniu stanu wojennego poinformowało społeczeństwo Polskie Radio o godzinie 6:00, nadając przemówienie generała Jaruzelskiego. W nieco zmodyfikowanej wersji wyemitowała je także Telewizja Polska.

MON powołało dziesiątki tysięcy rezerwistów, a MSW wydało rozporządzenie o nakazie zdeponowania broni i amunicji. Zmilitaryzowano wiele instytucji, część strategicznych sektorów gospodarki, takich jak komunikacja, telekomunikacja, energetyka, górnictwo i porty morskie oraz 129 najważniejszych fabryk. Zakazano strajków, zgromadzeń, działalności związkowej i społecznej. Sądy zaczęły działać w trybie doraźnym.

Ograniczenie wolności słowa

Wyłączono komunikację telefoniczną, wprowadzono cenzurę korespondencji. Po późniejszym przywróceniu łączności, kontroli i cenzurze podlegały również rozmowy telefoniczne (w słuchawkach telefonicznych informował o tym powtarzający się automatyczny komunikat: rozmowa kontrolowana).

Godzina milicyjna

Ograniczono także możliwość przemieszczania się, wprowadzając godzinę milicyjną (w początkowym okresie od 19:00, następnie od 22:00 do 6:00), jednocześnie zakazano zmiany miejsca pobytu bez uprzedniego zawiadomienia władz administracyjnych. Wstrzymano wydawanie prasy (poza dwiema gazetami rządowymi – „Trybuna Ludu” i „Żołnierz Wolności”, oraz 17 „terenowymi organami komitetów wojewódzkich PZPR”). Zarządzono również wstrzymanie wyjazdów zagranicznych do odwołania, a także czasowe zawieszenie zajęć w szkołach i na uczelniach wyższych.

Internowanie wrogów politycznych

W ciągu kilku pierwszych dni internowano około 5 tys. osób. W sumie w czasie trwania stanu wojennego ich liczba sięgnęła 10 tys., w więzieniach znalazła się znaczna część krajowych i regionalnych przywódców „Solidarności”, doradców, członków komisji zakładowych dużych fabryk, działaczy opozycji demokratycznej oraz intelektualistów związanych z „Solidarnością”. W celach propagandowych zatrzymano także kilkadziesiąt osób z poprzedniej ekipy sprawującej władzę, m.in. Edwarda Gierka, Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha. W ogromnej operacji policyjno-wojskowej użyto w sumie 70 tysięcy żołnierzy, 30 tysięcy milicjantów, 1750 czołgów i 1900 wozów bojowych.

Krwawa pacyfikacja strajków

W 40 zakładach doszło do brutalnych pacyfikacji strajków, przy użyciu oddziałów ZOMO i wojska, wyposażonego w ciężki sprzęt. Szczególnie dramatyczny przebieg miały strajki w kopalniach na Górnym Śląsku, gdzie górnicy stawili czynny opór. 16 grudnia 1981 w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w trakcie kilkugodzinnych walk milicjanci użyli broni palnej. Zginęło 9 górników. 23 grudnia przy wsparciu czołgów i desantu ze śmigłowców udało się stłumić strajk w Hucie „Katowice”. Najdłużej trwały strajki w kopalniach „Ziemowit” (do 24 grudnia) i „Piast” (do 28 grudnia), w których zdecydowano się prowadzić protest pod ziemią.

Reakcja USA

Przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego wystąpiły Stany Zjednoczone. 23 grudnia 1981 roku prezydent USA Ronald Reagan ogłosił sankcje ekonomiczne wobec PRL, a kilka dni później podał do wiadomości, iż obejmą one także Związek Sowiecki, który ponosił „poważną i bezpośrednią odpowiedzialność za represje w Polsce”. W ciągu następnych tygodni do sankcji ekonomicznych przeciwko Polsce przyłączyły się inne kraje zachodnie.

31 grudnia 1982 roku stan wojenny został zawieszony, a 22 lipca 1983 roku odwołany, przy zachowaniu części represyjnego ustawodawstwa. Dokładna liczba osób, które w wyniku wprowadzenia stanu wojennego poniosły śmierć, nie jest znana. Nieznana pozostaje również liczba osób, które straciły w tym okresie zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa, czy też podczas demonstracji ulicznych.

Uroczystości rocznicowe w Koszalinie

Uroczystości rozpoczną się o godzinie 11:00 na Cmentarzu Komunalnym złożeniem kwiatów na grobach Janka Stawisińskiego i Andrzeja Kosiewicza.

O godzinie 18:00 w katedrze odprawiona zostanie rocznicowa msza święta. O godzinie 18:45 przed katedrą złożone zostaną kwiaty przed pomnikiem Jana Pawła II oraz zapalone Światła Wolności.

Obchody organizują: prezydent Koszalina Piotr Jedliński, Zarząd Regionu Koszalińskiego „Pobrzeże” NSZZ „Solidarność” oraz Stowarzyszenie Osób Internowanych „Chełminiacy 1982”.

IAR/UM Koszalin/ez